De coronacrisis heeft een grote impact gehad op onze arbeidsmarkt. In Vlaanderen werden meer dan een half miljoen werknemers tijdelijk werkloos tijdens de eerste lockdown (maart, april en mei 2020). Dat is een derde van de private tewerkstelling. Op enkele weken tijd steeg de Vlaamse werkloosheid terug naar het niveau van 3 jaar geleden. Nooit eerder steeg de werkloosheid zo snel. De regering en de Vlaamse sociale partners zijn vastberaden om de gevolgen van de coronacrisis op de arbeidsmarkt aan te pakken vanuit een veerkrachtige en inclusieve arbeidsmarkt.
Via het zogenaamde VESOC-akkoord (Vlaams economisch sociaal overlegcomité) tussen de sociale partners en de Vlaamse regering, worden drie pijlers en een twintigtal speerpunten gekozen, gebaseerd op het advies van een arbeidsmarkexpertencomité. De pijlers zijn een opleidings- en loopbaanoffensief: ze moeten de digitalisering van Vlaanderen en de (duurzame) terugkeer naar werk van iedereen ondersteunen. De huidige coronacrisis blijkt een opportuniteit om een versnelling te realiseren en om meer Vlamingen via opleiding, omscholing en (her)oriëntering te versterken in hun loopbaan. De geplande maatregelen moeten bijdragen tot de verwezenlijking van de ambitie om een werkgelegenheidsgraad van 80% te bereiken.
Het project omvat 5 verschillende initiatieven:
1. Competentiechecks en transitiepunten
Met competentiechecks wordt de veerkracht van werknemers en ondernemingen versterkt. Er wordt hun geleerd om te gaan met veranderingen en ze worden weerbaarder gemaakt voor economische shocks. Ondernemingen die sterk getroffen zijn, worden ondersteund opdat werknemers tijdelijk aan de slag kunnen bij andere ondernemingen waar tekorten ervaren worden.
2. Online opleidingsaanbod uitbouwen
Binnen dit initiatief wordt het opleidingsaanbod breder bekend en efficiënter gemaakt, zowel online als face-to-face. Het betreft hierbij zowel opleidingen in eigen beheer als via samenwerking met partners. Een beter (online) opleidingsaanbod maakt (kwetsbare)werknemers, werkzoekenden, tijdelijk werklozen, ondernemingen en zelfstandigen meer wendbaar en beter inzetbaar. Daarnaast worden ook de knelpuntberoepen via deze weg aangepakt. Het project wil zoveel mogelijk burgers met een precaire loopbaan (zoals jonge uitzendkrachten, gefailleerden, freelancers, tijdelijk werklozen…) bereiken.
3. Opleidingen voor tijdelijke werklozen
Het objectief is om mensen die tijdelijk werkloos zijn door de coronacrisis te stimuleren om hun competenties te versterken via opleidingen of andere competentieversterkende acties. Focus ligt op de groep die intensief tijdelijk werkloos is. De ambitie is dat de helft van hen een opleiding, stage of vrijwilligerswerk volgt of instapt in een tijdelijke job. De focus ligt op gratis (online) opleidingen, workshops en webinars. Tijdelijk werklozen kunnen alle door VDAB en partners erkende opleidingen volgen en kunnen in aanmerking komen voor opleidingsincentives voor werknemers.
In sectoren zwaar getroffen door de economische crisis en in krimpsectoren wordt prioritair ingezet op communicatie van het opleidingsaanbod. Elke intensief tijdelijk werkloze kreeg in 2021 een opleidingsaanbod op maat. Ook de betrokken werkgevers worden geïnformeerd over het sectorspecifieke opleidingsaanbod met de vraag dit mee te ondersteunen bij werknemers. Ook kwetsbare ondernemers (die momenteel bijvoorbeeld gebruik maken van het overbruggingsrecht) krijgen gratis toegang tot VDAB-opleidingen.
4. Sterk sociaal ondernemerschap
Dit initiatief stimuleert ondernemerschap door erkende ondernemingen in de sociale economie te ondersteunen in hun strategische transformatie. Personen met een grote afstand tot de arbeidsmarkt met rendementsverlies en begeleidingsnood kunnen via volwaardig en duurzaam werk worden geïntegreerd in de samenleving. Via een open innovatie-oproep krijgen deze ondernemingen strategische investeringssteun zoals bij de transitie naar nieuwe businessmodellen of de implementatie van hertekende productieprocessen. De doelstelling hierbij is het verbeteren van de wendbaarheid, veerkracht, productiviteit, ondernemerschapscultuur en toekomstgerichtheid van sociale ondernemingen. De overheid moedigt actief de inzet naar duurzame, groene, circulaire transities aan.
5. Gezamenlijk besluitrecht Vlaams opleidingsverlof (VOV)
Competenties zijn de grondstof van de economie. Daarom wil Vlaanderen de leergoesting van werknemers aanwakkeren. Werknemers volgen nog te weinig opleiding, zeker in vergelijking met andere Europese landen. Hoog tijd om meer werknemers te stimuleren tot het deelnemen aan arbeidsmarktgerichte opleidingen. Zo krijgt de werkgever de expliciete rol om opleidingen voor te stellen aan hun werknemers zodat ze hun toekomstkansen in de sector of op de Vlaamse arbeidsmarkt versterken. De werknemer behoudt echter de eindbeslissing tot deelname. Van een verplichting door de werkgever kan geen sprake zijn, vandaar de term gemeenschappelijk initiatiefrecht. Vlaams opleidingsverlof blijft het individueel recht van de werknemer om opleiding te volgen en daartoe afwezig te zijn op het werk.
De verschillende initiatieven werden opgestart in 2021 en zullen doorlopen in 2022 en 2023.
